Litografia

Litografia to specjalny proces drukowania, a dokładniej proces drukowania płaskiego. Jest uważana za prekursora druku offsetowego i jest trzecim po Guttenbergu i Koenigu wynalazkiem drukarskim, który zrewolucjonizował przemysł poligraficzny. Litografia została wynaleziona przez Aloisa Senefeldera w 1798 roku. Po raz pierwszy umożliwiła ona wytwarzanie produktów drukowanych w dużych nakładach i w kolorze. Proces drukowania opiera się na chemicznych przeciwieństwach wody i tłuszczu. Jest to zasadnicza różnica w stosunku do innych procesów, które działają w oparciu o relief. Dowiedz się, co musisz wiedzieć o litografii we wpisie na blogu print24!

Definicja i zasada działania litografii

Termin litografia pochodzi od starożytnego greckiego słowa "lithos", które oznacza kamień i "gráphein", które oznacza pisanie. Dlatego też jest ona również znana jako litografia. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych procesów drukowania, celem jest drukowanie niektórych obszarów w kolorze, a nie innych. W litografii, jako procesie druku płaskiego, zarówno obszary drukujące, jak i niedrukujące znajdują się na tej samej płaszczyźnie. Wykorzystuje ona odpychanie wody i tłuszczu do nakładania farby tylko na obszary, które mają być zadrukowane.

Podstawą litografii jest kamienna płyta, zwykle ziarnista i odtłuszczona płyta wapienna, która jest szlifowana na płasko przed drukowaniem. Żądany motyw jest następnie rysowany na płycie do góry nogami za pomocą tuszu, tuszu indyjskiego lub kredki tłuszczowej. Po naniesieniu motywu kamienna płyta jest traktowana płynem trawiącym, a dokładniej kwasem azotowym i gumą arabską. Płyn trawiący penetruje tylko obszary, które nie zostały oznaczone tuszem lub kredką tłuszczową, tj. obszary niezadrukowane. Kamienna płyta jest następnie przemywana terpentyną. Po tym procesie farba drukarska jest nanoszona na płytę. Przylega ona tylko do obszarów z kredą lub atramentem, na wszystkich innych obszarach jest odpychana przez płyn trawiący.

Teraz odbywa się właściwy proces drukowania. Płyta wapienna jest dociskana do specjalnie zwilżonego papieru odpowiedniego do tego procesu za pomocą prasy litograficznej. Można to zrobić zarówno ręcznie, jak i mechanicznie. Szczególnie w dzisiejszej dziedzinie artystycznej preferowana jest prasa ręczna. Z przygotowanej płyty kamiennej można wykonać dowolną liczbę odbitek; nie ma ograniczeń co do liczby odbitek, które można wykonać.

Narzędzia wymagane do litografii w szczegółach

Płyta kamienna jest prawdopodobnie najważniejszym nośnikiem w litografii, ponieważ zawiera treści do wydrukowania, takie jak teksty, obrazy lub rysunki. Płyta kamienna musi mieć grubość od pięciu do piętnastu centymetrów, aby zapobiec jej pękaniu podczas procesu drukowania za pomocą prasy drukarskiej. Decyduje ona o jakości wydruku, dlatego jej gęstość i obróbka mają ogromne znaczenie. Im gęstszy kamień, tym ostrzejszy wydruk. Jeśli jednak płyta ma zbyt dużą gęstość, absorpcja wody może być utrudniona lub nawet uniemożliwiona. Jeśli używane są płyty wapienne, zwykle pochodzą one z Solnhofen w Bawarii, ale Francja i Szwajcaria również dostarczają wysokiej jakości płyty kamienne. Muszą one być szlifowane dokładnie na płasko, tj. mieć dokładnie taką samą grubość we wszystkich punktach. Jest to jedyny sposób, aby zapewnić, że nie wypaczą się podczas procesu drukowania, a tym samym nie pękną. Kamienie litograficzne mogą być również używane wielokrotnie poprzez szlifowanie istniejącego wydruku. Jednak w tym celu kamienna płyta musi mieć określoną minimalną grubość.

Oprócz kamiennej płyty, do litografii wymagane są również specjalne narzędzia do rysowania, takie jak pędzle, ołówki tłuszczowe, kredki tłuszczowe, stalówki lub tusz. Różnorodne narzędzia do rysowania umożliwiają tworzenie szerokiej gamy drukowanych obrazów i półtonów. Podczas procesu rysowania ważne jest, aby artysta nie dotykał kamiennej płyty. Dlatego płyta jest zwykle montowana na biurku lub specjalnym stole kreślarskim. Stół litograficzny jest lekko spłaszczony, aby artysta mógł pracować na płycie za pomocą skrobaków, kredy lub stalówek. Używany tusz składa się z wosku, mydła, sadzy i smaru zmieszanych razem. Istnieją również specjalne kredy, które umożliwiają rysowanie obrazów tak, jak przy użyciu ołówka. Kredy litograficzne są dostępne w różnych stopniach twardości, które dają różne efekty rysowania. Pozwala to na kreskowanie obszarów lub tworzenie wyraźnych i wąskich linii.

Litografia w kolorze i druk transferowy

Litografia kolorowa rozwinęła się dopiero około 40 lat po wynalezieniu przez Senefeldera ze względu na rosnące zapotrzebowanie. On sam już wtedy eksperymentował z kolorowymi litografiami. Stosował efekty światłocienia i tła. To Godefroy Engelmann był ostatecznie w stanie zrealizować kolorową litografię. Wymagało to procesu drukowania dla każdego koloru, co oznaczało, że dla każdego koloru trzeba było użyć osobnej kamiennej płyty. Następnie na tej płycie rysowano tylko obszar kolorowego motywu, który miał mieć odpowiedni kolor na końcu. W zależności od tego, jak skomplikowany miał być kolorowy nadruk, istniało do 25 procesów drukowania. Specjalne oznaczenia w kamieniu zapewniały dokładne wydruki. Obecnie proces litografii kolorowej pozostał prawie taki sam. Chociaż jest to bardzo złożony proces, za pomocą litografii kolorowej można tworzyć wysokiej jakości wydruki.

Inną metodą jest druk transferowy. Polega on na odbiciu lustrzanym poprzez proste przeniesienie obszarów drukujących i niedrukujących z płyty na papier. W rezultacie teoretycznie konieczne jest narysowanie ostatecznego wydrukowanego obrazu w lustrzanym odbiciu na kamieniu. Można jednak uniknąć tej trudności, zlecając artyście narysowanie obrazu na specjalnym papierze za pomocą tłustych pędzli, który jest następnie dociskany do kamienia. Ponieważ jakość rezultatu jest tylko nieznacznie obniżona przez tę metodę, jest ona preferowana. Jednocześnie umożliwia ona łączenie kilku rysunków na kamiennej płycie.